18 Δεκ Ο Άι Βασίλης έρχεται κι η ενσυναίσθηση πάει περίπατο…
Santa baby, just slip a sable under the tree for me; Been an awful good girl,
Santa baby, so hurry down the chimney tonight
Κάτι τέτοιες μέρες σκέφτομαι πως εκατομμύρια παιδιά περιμένουν τον Άι Βασίλη. Του στέλνουν γράμματα και περιμένουν από αυτόν ένα δώρο ή κάτι που επιθυμούν πάρα πολύ ως επιβράβευση για τη χρονιά που κατάφεραν να είναι “καλά παιδιά”. Και οι γονείς τους μπαίνουν στο ρόλο τους, χωρίς να φοράνε κόκκινες στολές. Περιμένουν τα παιδιά να πάνε για ύπνο, τρέχουν στην χριστουγεννιάτικη στολισμένη κάλτσα να αφήσουν το δώρο, να δαγκώσουν λίγο το μελομακάρονο και να πιουν λίγο από το κονιάκ που άφησαν, ως αποδείξεις της επίσκεψης του Αγίου.
Ως παιδί δεν είχα ζήσει την εμπειρία του Άι Βασίλη. Αν και οι γονείς μου μου είχαν πει ευκαιριακά ψέματα για να με κάνουν να νιώσω καλά, βάζοντας το φλουρί πάντα στο δικό μου κομμάτι βασιλόπιτας, στο θέμα του Άι Βασίλη ήταν στυγνοί ρεαλιστές. Δεν έχει σημασία, μιας και πολλά πράγματα έχουν να κάνουν με την τοπική παράδοση και τις οικογενειακές συνήθειες.
Η εμπορευματοποίηση του Άι Βασίλη
Ως προς τον μύθο του Άγιου Βασίλη γνωρίζουμε ότι δεν είναι αυθεντικός. Προερχόμενος από τον Μέγα Βασίλειο της Καισαρείας και τον καθολικό Άγιο Νικόλαο, ο Santa Claus είναι το αποτέλεσμα μιας διαφήμισης της Κόκα Κόλα. Προέκυψε για να αυξήσει την πώληση του δημοφιλούς ποτού μέσα στο χειμώνα κι από κει και πέρα πήρε την πορεία που όλοι ξέρουμε. To φινλανδικό χωριό Korvatunturi, πλησίον του Αρκτικού Κύκλου, εκμεταλλεύτηκε τη φήμη της πατρίδας του Aγίου για να αυξήσει τα τουριστικά του έσοδα.
Μαζί με αυτό κάθε έμπορος έχει κέρδος από τη συντήρηση του μύθου. Τα δώρα, οι βόλτες με τα εορταστικά ωράρια στα μαγαζιά, οι παιδικές εκδηλώσεις, οι χριστουγεννιάτικες προσφορές που προκύπτουν βδομάδες πριν τα Χριστούγεννα, ό,τι μπορεί να αφορά τα Χριστούγεννα αλλά κυρίως τον Άι Βασίλη αποτελεί, πλέον, ένα εμπορικό προϊόν. Όλα αυτά για την ιστορία αλλά και για να γνωρίζουμε τους λόγους της επικράτησης του Άι Βασίλη στις παιδικές, μα και στις ενήλικες καρδιές.
Αναρωτιέμαι αν έχασα κάτι από όλο αυτό. Και ως νέα μητέρα σκέφτομαι αν θα πρέπει να προσφέρω την εμπειρία του Άι Βασίλη στο παιδί μου και με ποιο τρόπο.
Σίγουρα, οι γιορτινές μέρες των Χριστουγέννων και η ευφορία για τη νέα χρονιά που ανατέλλει έχουν κάτι από μαγεία. Οι χριστουγεννιάτικες ιστορίες, τα λαμπερά φωτάκια που στολίζουν τα σπίτια και τους δρόμους, το χριστουγεννιάτικο δέντρο με τις χρωματιστές μπάλες ή τα στολισμένα καραβάκια, οι ζεστές καρδιές των ανθρώπων, τα μελομακάρονα και όλα τα γιορτινά γλυκά, οι ευκαιρίες για θερμές συναθροίσεις και οι ανταλλαγές ευχών: όλα αυτά αποτελούν ένα σημείο αναφοράς για τα παιδιά.
Όμως οι χριστουγεννιάτικες ιστορίες δεν αφορούν μόνο τον Άι Βασίλη. Υπάρχουν ένα σωρό ιστορίες που διηγούμαστε – και που υπάρχουν και στην ελληνική παράδοση – και τις αποδεχόμαστε ως έχουν, ως ιστορίες. Φυσικά, οι ιστορίες και τα παραμύθια που αφηγούμαστε στα παιδιά μας πάντα βρίσκονται στο παιδικό μυαλό μεταξύ φανταστικού και πραγματικότητας κι εκεί οι περισσότεροι γονείς δείχνουμε να ξέρουμε να κρατάμε τις ισορροπίες, χωρίς να ακυρώνουμε τον φαντασιακό κόσμο των παιδιών. Γιατί λοιπόν τόση εμμονή με τον μύθο του Άι Βασίλη;
Ο Άι Βασίλης όμως, είναι ψέμα
Λευκό για πολλούς. Ψέμα ωστόσο. Για κάποιους είναι υπερβολή να δίνουμε τόσο μεγάλη σημασία στη χροιά του ψέματος. Τα παιδιά όμως, δένονται με την ύπαρξη του Άγιου Βασίλη. Όσο πιο γερά χτίζουν την πίστη τους στο ψεύτικο παιχνίδι του, τόσο πιο πολύ δένονται με αυτόν και πενθούν, όταν ανακαλύπτουν πως δεν υπήρξε ποτέ. Πενθούν το τέλος μίας όμορφης και καλοσυνάτης ύπαρξης και τη μαγεία όλης αυτής της φαντασίωσης. Μόνο που δεν δείχνουν ποτέ το πένθος τους, γιατί βρίσκονται πια στον ρεαλιστικό κόσμο των ενηλίκων που δεν έχει χρόνο για τέτοια. Η απόδειξη φαίνεται στα εκατομμύρια των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο, που η έλευση των γιορτινών αυτών ημερών όχι μόνο δεν τους γεμίζει ζεστασιά, αλλά τους δημιουργεί αισθήματα κενού και μελαγχολίας (ενίοτε και κατάθλιψης).
Τι θέλουμε λοιπόν να προσφέρουμε στα παιδιά μας; Υπέροχες αναμνήσεις, σεβόμενοι την παιδική τους ηλικία μα και τη συνέχεια της.
Χριστούγεννα,
δεν περιμένω όμως τίποτα πια,
τον Άι Βασίλη απλώς τον λέγαν μπαμπά
Κι είν’ ένας πρώην Έλλην αριστερός,
ένας θνητός,
με τ’ όνειρό του δίχως στέγη καμιά
Ένα παιχνίδι προσποίησης
Ο Άγιος Βασίλης ανήκει στο πνεύμα των Χριστουγέννων. Και οι γιορτές των Χριστουγέννων είναι μία πρώτης τάξης αφορμή για λίγη μαγεία στην οικογενειακή ζωή μας. Αν η παράδοση και το συναίσθημα το επιτάσσει, ο Άγιος Βασίλης φυσικά και μπορεί να έχει έναν πρώτο λόγο στο πνεύμα των Χριστουγέννων. Μπορεί να γίνει ένα υπέροχο παιχνίδι προσποίησης, μέσα στο φαντασιακό του στοιχείο, όπως και κάθε αγαπημένο παραμύθι των παιδιών.
Κατά τη γνώμη μου, όμως, αυτό δεν αρκεί. Δεν έχει νόημα να εστιάσουμε μόνο στο αν θα μιλήσουμε ή όχι για αυτόν, αν θα πρέπει να κρατήσουμε την αλήθεια ή αν θα πρέπει να προσποιηθούμε απόλυτα την ύπαρξη του. Όλα έχουν να κάνουν με τον τρόπο. Και μεγάλη σημασία σε όλο αυτό έχει η παράδοση του καθενός και οι προσωπικές του εμπειρίες. Θα μπορέσουμε να απαντήσουμε σε αυτό το δίλημμα αν ξεχωρίσουμε μέσα μας τα τρία διαφορετικά θέματα που μπλέκουμε: Τον Άι Βασίλη, το ψέμα και την ανάγκη των παιδιών για παιχνίδια προσποίησης.
Το θέμα του Άι Βασίλη δεν αφορά μόνο τις προσωπικές μας επιλογές. Κάθε παιδί θα εκτεθεί σε αυτόν, μιας και δε ζει για πάντα στη γυάλα της οικογενειακής ζωής. Υπάρχει το σχολείο, οι φίλοι και το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Ακόμα κι αν επιλέξουμε να απέχουμε οικογενειακά από τον μύθο, ο καθένας μπορεί να ρωτήσει το παιδί μας: “Εσένα τι δώρο σου έφερε ο Άι Βασίλης;” Επομένως, ο Άγιος, όπως και σχεδόν κάθε τι που υιοθετούμε στην οικογενειακή μας ζωή δεν έχει να κάνει μόνο με τον δικό μας έλεγχο πάνω σε αυτό, αλλά και με αυτό που επικοινωνεί το παιδί μας με τους τρίτους.
Όσο σκληρό είναι να προσπαθείς να αποδείξεις στο παιδί σου ότι υπάρχει ο Άγιος, ενώ το ίδιο δείχνει να έχει ισχυρές αμφιβολίες, άλλο τόσο σκληρό είναι να σου λέει ότι τον περιμένει κι εσύ να το ακυρώνεις.
Συνοπτικά, κάθε οικογένεια έχει την προσωπική της παράδοση και το δικαίωμα να ανταλλάσσει δώρα με ή χωρίς την ύπαρξη του Άι Βασίλη. Αυτό που τραυματίζει τα παιδιά δεν είναι ο Άι Βασίλης ως ψέμα αλλά η σκληρότητα μας απέναντί τους, όταν ακυρώνουμε τα ίδια ή τις αμφιβολίες τους αλλά και όταν χρησιμοποιούμε το μύθο του Αγίου για να κατευθύνουμε τη συμπεριφορά τους (“πρέπει να είσαι καλό παιδί, για να σου φέρει και του χρόνου δώρο ο Άι Βασίλης”). Όταν τους προσφέρουμε δώρα περιμένοντας ως αντάλλαγμα τη μελέτη τους στο σχολείο ή για να μας βοηθήσουν στις δουλειές του σπιτιού. Όταν προσφέρουμε την αγάπη μας υπό όρους.
Ας χρησιμοποιήσουμε τον μύθο του Άι Βασίλη, μέσα στο πλαίσιο που ανήκει, μέσα στο πνεύμα των Χριστουγέννων. Και ας ερευνήσουμε οι ίδιοι μέσα μας, πριν το επικοινωνήσουμε στα παιδιά μας, τι μπορεί να σημαίνει αυτό. Είναι ένας συμβολισμός της αγάπης; Tης ελπίδας; Tης αλληλεγγύης; Tης πίστης σε κάτι που μπορεί να μην υπάρχει αλλά να μας δίνει δύναμη; Της συγχώρεσης;
Τα Χριστούγεννα και κάθε μορφή γιορτής είναι, πριν από όλα, μία ιδανική αφορμή για να δώσουμε ποιοτικό χρόνο στην οικογένειά μας. Για να μοιραστούμε κοινές εμπειρίες. Κοινές αναμνήσεις. Δεν είναι λοιπόν ο Άι Βασίλης που φέρνει τη μαγεία, αλλά ο κοινός χρόνος και όσα εμπεριέχει.
Jilly
Δημοσιεύθηκε στις 22:10, 21 ΔεκεμβρίουΑγγελική, θα συμφωνήσω απόλυτα μαζί σου. Αν και δεν ήταν έτσι πριν λίγες ώρες…Μεγάλωσα σε ένα σπίτι όπου ο Άγιος Βασίλης και η μαγεία του υπήρχε. Αυτό που δεν υπήρχε ήταν το “πρέπει να είσαι καλό παιδί, για να σου φέρει και του χρόνου δώρο ο Άι Βασίλης”. Παρόλο που στα παραμύθια σχετικά με αυτόν το διάβαζα δεν ήταν κάτι που μου είχε περάσει μιας και δεν μεγάλωνα με αυτόν τον τρόπο. Όταν η ξαδέρφη μου μου είπε ότι δεν υπάρχει στεναχωρηθηκα και έψαχνα αποδείξεις. Είχα θυμώσει όταν βρήκα το γράμμα μου στη τσάντα της μαμάς. Και ως το άτομο που είμαι και σήμερα θύμωσα με το ψέμα αλλά δεν το έλεγα…προσπαθούσα να τους κάνω να πουν τη αλήθεια. Και αυτό είναι που με πλήγωσε πιο πολύ τελικά. Ότι όταν ήρθε η ώρα να μου πουν την αλήθεια δεν το χειρίστηκαν με τρόπο που δεν θα με πληγώνε.
Ήμουν απλά ένα παιδί και γελούσαν με την απογοήτευση μου για κάτι τόσο χαζό στα μάτια τους.Τόσο χαζό που όμως οι ίδιοι με έπεισαν για την σπουδαιότητα του τόσα χρόνια.
Τα είχα ξεχάσει όλα αυτά…
Όταν λοιπόν έγινα μαμά ανυπομονούσα να περάσω τα ίδια μαγικά μεν ψεύτικα δε βιώματα στον γιο μου.
Παρακολουθωντας διάφορες συζητήσεις στο πλαίσιο του AP καμιά δεν με επείθε τόσο ώστε να μην συνεχίσω τη παράδοση…παρόλο που η λέξη ΨΈΜΑ ήταν κάτι που με έτρωγε.
Μέχρι που είδα μια φωτογραφία που έλεγε ότι δεν έχουν όλοι οι γονείς τη δυνατότητα να αγοράζουν ακριβά ή πολλά δώρα και έτσι θα ήταν πιο όμορφο το δώρο του Αγίου να ήταν κάτι ευτελές και τα υπόλοιπα να τα φέρνουν οι γονείς. Δεν ξέρω γιατί αυτο σταθηκε σαν αφορμη αλλά γύρισε κάτι στο μυαλό μου και στράφηκα ξαφνικά -σαν να ήταν ήδη μέσα κου βαθιά κρυμμενα- σε όλα όσα λες. Είναι ένα παραμύθι όπως όλα τα άλλα. Γιατί να του δίνουμε τόση ψεύτικη αξία.; Και όλα μπήκαν στη θέση τους.
Θα συνεχίσουμε ως οικογένεια να στολιζουμε και να αφήνουμε γάλα και φρουτα/λαχανικά στον Άγιο που έρχεται αλλά όλα αυτά θα τα κάνουμε σαν παιχνίδι φαντασίας γνωρίζοντας ότι είναι απλά μια όμορφη ιστορία.
Αγγελική Ελευθεράκη
Δημοσιεύθηκε στις 21:58, 03 ΙανουαρίουΤο σχόλιο σου είναι υπέροχο, γιατί είναι προσωπικό και βιωματικό. Σε ευχαριστώ πολύ για αυτό. Επιβεβαιώνει και τις δικές μου σκέψεις για το παιχνίδι του Άι Βασίλη. Έτσι το βλέπω κι εγώ, σαν παιχνίδι φαντασίας. Είναι τελικά πιο απλό από όσο πιστεύουμε το να σεβόμαστε τα παιδιά μας. Η εμπειρία σου και οι πρακτικές ιδέες που δίνεις είναι πολύ βοηθητικές για όποιον ψάχνεται πως να εντάξει τον Άι Βασίλη στην οικογενειακή ζωή, χωρίς να πληγώσει το παιδί του.
Celestine
Δημοσιεύθηκε στις 16:12, 27 ΔεκεμβρίουΌσο πλησιάζει η συγκεκριμένη περίοδος του χρόνου πιθανον κάθε γονιός έρχεται αντιμέτωπος με το δίλημμα “θα υποστηρίξω το μύθο του Αι Βασίλη η θα τον καταρριψω;” Αν και η συνήθης πρακτική είναι να πηγαίνουμε με το ρεύμα. Όποια κι αν είναι η τελική απόφαση μετα απο στοχασμο για όλους τους βαθιά φιλοσοφημενους λόγους και παντα με τις καλύτερες προθέσεις, καλό είναι ν’αφουγκραστούμε ο καθένας την ανάγκη του δικού του παιδιού τη δεδομένη περίοδο. Η ηλικία παίζει επίσης σημαντικό ρόλο. Σε παιδιά προσχολικής ηλικίας για παράδειγμα το ν αποφάσεις να πεις ο Αι Βασιλης δεν υπάρχει μάλλον θα συναντήσει εμπόδια που περισσότερη σύγχυση θα προκαλέσουν στο παιδάκι. Καταρχήν πολλοί παιδικοί σταθμοι/νηπιαγωγεία τον έχουν καλεσμένο να μοιράσει δωράκια πριν κλείσουν για τις γιορτές. Ακόμα κι αν το δικό σας έχει αποδεχθεί την αλήθεια με απίστευτη ωριμότητα φανταστείτε το ενδεχόμενο να φωνάζει κυνικά “ο Αι Βασίλης είναι ψευτικος!” και περα απο τη γενικη παγωμαρα των παρευρισκομενων κανα δυο συμμαθητες του να βαζουν τα κλαματα.Ή να κάθεται μουτρωμενο ανάμεσα σε εκστασιασμενα παιδάκια. Τώρα σε μεγαλύτερες ηλικίες ειλικρινά δεν ξέρω ποιος κοροϊδεύει ποιον. Ο γονιός που επιμένει να μιλάει για τον ερχομό του Αι Βασίλη η το παιδί που απλά συντηρεί το όλο παραμύθι για να παρει το πολυποθητο δώρο; Εμείς, με τις καλύτερες προθέσεις επίσης, καταλήξαμε στην εξής πρακτική. Όλα τα δώρα που έρχονται από συγγενείς και φίλους την περιοδο αυτή μπαίνουν κάτω απ το δέντρο μαζί με το δώρο της μαμάς και του μπαμπά με τη συμφωνία να Τ ανοίξουμε όλα μαζί με το δώρο του Αι Βασιλη, το οποίο είναι κάτι μικρό και συμβολικό. Έτσι τα εύσημα πάνε κυριως σε αληθινούς ανθρώπους που υπάρχουν στη ζωή μας. Μεγαλώνοντας, θα γίνει φανταζομαι σταδιακά η μεταβαση από τον προσωποποιημενο Μυθο στο Σύμβολο, την Ιδέα που μας εμπνέει να είμαστε γενναιόδωροι με τους ανθρώπους γύρω μας, κατά προτίμηση ολο το χρόνο.