11 Αυγ Τι είναι το Attachment Parenting

Το Attachment Parenting έχει γίνει, στους περισσότερους γονείς, ένας πολύ γνωστός όρος. Έχει χαρακτηριστεί από πολλούς ως “τάση” ή “μόδα”. Έχει αποκτήσει πολλούς οπαδούς, αλλά και πολλούς, που αν και δεν ξέρουν ακριβώς τι είναι, μπορεί να είναι αρνητικά διακείμενοι απέναντί του. Ας κάνουμε τα πράγματα λίγο πιο απλά.

Το Attachment Parenting είναι μία φιλοσοφία γονεϊκότητας

Το Attachment Parenting απαρτίζεται από δύο λέξεις. Το parenting είναι πιο εύκολο να γίνει κατανοητό, μιας και μεταφράζεται ως γονεϊκότητα. Ο όρος attachment parenting συνεπώς αναφέρεται σε μία φιλοσοφία γονεϊκότητας. Φιλοσοφία, με την έννοια ότι αφορά έναν ολόκληρο τρόπο σκέψης σχετικά με το πώς είναι καλύτερο να μεγαλώνουμε τα παιδιά μας, αλλά και στο πώς να σχετιζόμαστε με τα παιδιά μας. Δηλαδή, τι είδους σχέση θα θέλαμε να αναπτύξουμε με το παιδί μας στο πέρασμα του χρόνου; Θέλουμε μία σχέση εγγύτητας, ζεστασιάς, που να βασίζεται στον αμοιβαίο σεβασμό και στην εμπιστοσύνη; Ή θέλουμε μία σχέση αποστασιοποιημένη, ψυχρή και εξουσιαστική;

Όσο κι αν μας μοιάζει παράδοξο, το είδος της σχέσης γονιού και παιδιού ξεκινάει από την εμβρυική ηλικία του. Μέσα στο πλαίσιο της φιλοσοφίας του attachment parenting, προτείνονται συγκεκριμένες πρακτικές που πέρα από τα οφέλη που έχουν στα παιδιά, διευκολύνουν την σύνδεση γονιού και παιδιού.

Ο όρος attachment, μεταφράζεται ως προσκόλληση, ή πιο ελεύθερα ως σύνδεση. Προέρχεται από το attachment theory,  δηλαδή τη θεωρία των συναισθηματικών δεσμών. Ολόκληρη η φιλοσοφία του attachment parenting βασίζεται στη θεωρία των συναισθηματικών δεσμών, ή αλλιώς στο γεγονός ότι τα βρέφη γεννιούνται με την ανάγκη να συνδεθούν στενά με τη μητέρα τους, ή έναν σταθερό φροντιστή, και να καλύπτουν από αυτόν τις βασικές τους ανάγκες:

• Οργανικές (τροφή, ύπνος, σωματική επαφή και χάδι) και
• Ψυχο-συναισθηματικές (ασφάλεια, άμεση ανταπόκριση, συναισθηματική ρύθμιση).

Η σύνδεση αυτή, είναι απαραίτητη για την επιβίωσή τους.

Το attachment parenting, επομένως, είναι η πρακτική και φιλοσοφία που υποστηρίζει και καλεί τους νέους γονείς να αποδεχθούν, να αγκαλιάσουν και να υποστηρίξουν τη συναισθηματική- αλλά και σωματική τους πρώτους μήνες ή χρόνια- σύνδεση ή προσκόλληση που έχουν ανάγκη τα βρέφη και τα μικρά παιδιά. Το attachment parenting γνωρίζει πως αυτού του είδους η ανατροφή, δημιουργεί τη βάση για υγιή παιδιά αλλά και για τους ίδιους τους γονείς την ευκαιρία να δημιουργήσουν μία στοργική, και πολύ συνειδητή σχέση με τα παιδιά τους.

Οι πρακτικές του Attachment Parenting

Το attachment parenting προτείνει και αναλύει, κάποιες συγκεκριμένες πρακτικές, μέσα από τις οποίες το βρέφος είναι πιθανό να βρίσκεται προσκολλημένο σώμα-με-σώμα με τη μητέρα του ή το βασικό φροντιστή. Αυτές οι πρακτικές προτείνονται ως εργαλεία που ενδυναμώνουν το δεσμό, και όχι ως αναντίρρητοι κανόνες.

Τα βρέφη, βγαίνοντας στον κόσμο και μέχρι τους πρώτους 6 μήνες, δεν ξεχωρίζουν τους εαυτούς τους ως διαφορετικές- από τη μητέρα τους ή το βασικό φροντιστή- οντότητες. Η σωματική εγγύτητα που προτείνεται βοηθάει στο αίσθημα ασφάλειας, στην δυνατότητα της άμεσης ανταπόκρισης του γονέα, στη θετική επαφή που -σύμφωνα με τις νεότερες έρευνες- βοηθάει  στην καλύτερη ανάπτυξη του εγκεφάλου και σε πάρα πολλά άλλα. Για αυτό, στη φιλοσοφία του attachment parenting, προτείνονται ως πρακτικές που βοηθούν στη δημιουργία του ασφαλούς δεσμού ο θηλασμός, το χάδι και η θετική σωματική επαφή, η συγκοίμηση, το babywearing (η χρήση του μάρσιπου) και το βρεφικό μασάζ.

Η ψυχο-συναισθηματική διάσταση του δεσμού αφορά τα στοιχεία εκείνα που βοηθούν έναν γονιό να χτίσει μία σχέση εμπιστοσύνης και αγάπης με το βρέφος, όπως : η αποδοχή των αναγκών και η άμεση ανταπόκριση σε αυτές, η βλεμματική επαφή και η χαμηλή και ζεστή φωνή του φροντιστή, ο σεβασμός και η αντιμετώπιση των βρεφών ως ισότιμα μέλη της οικογένειας (αναγνωρίζοντας τις αναπτυξιακές τους ανάγκες και την ηλικία τους, επ ουδενί δεν εννοώ την αντιμετώπιση τους ως ενήλικες).

Οι 7 βασικές αρχές του Attachment Parenting

Αυτή είναι η βάση, αλλά το attachment parenting, λιγότερο ως φιλοσοφία και περισσότερο ως πρακτική εξελίσσεται διαρκώς. Οι William και Martha Sears, που εισήγαγαν τον όρο attachment parenting περιέγραψαν τις αρχές του, τα λεγόμενα 7 Baby Bs. Αυτά είναι:

1. η Δημιουργία δεσμού από τη γέννηση,
2. ο Θηλασμός,
3. το Babywearing,
4. η Συγκοίμηση,
5. η Ανταπόκριση στο κλάμα,
6. το Όχι στην εκπαίδευση ύπνου, και
7. η Ισορροπία.

Τα 7 Baby Bs έδωσαν γερές βάσεις, εξηγώντας στους γονείς πόσο σημαντική και φυσιολογική είναι η συναισθηματική και σωματική προσκόλληση του βρέφους στη μητέρα, και πόσο βλαβερές είναι οι τεχνικές της εκπαίδευσης ύπνου και του σκεπτικού “άστο να κλάψει, για να μάθει να είναι ανεξάρτητο”.

Εδώ θέλω να τονίσω τα οφέλη για την ψυχική και νευρολογική υγεία του βρέφους, που προκύπτουν από την άμεση ανταπόκριση στις ανάγκες, αλλά και το ευεργετικό χάδι της μητέρας. Στο βιβλίο “Γιατί η αγάπη μετράει”, της Sue Gerhardt, μπορεί να βρει κανείς όλες τις πηγές των ερευνών που υποστηρίζουν τη συσχέτιση της θετικής ανταπόκρισης στο βρέφος με τη σωστή ανάπτυξη του εγκεφάλου και της σωστής συναισθηματικής αυτορρύθμισης. Συγκεκριμένα,εκεί αναλύεται πώς το ανθρώπινο βρέφος φέρει εγγενώς την ανάγκη για κοινωνική αλληλεπίδραση, προκειμένου να αναπτυχθεί και να οργανωθεί ο εγκέφαλός του. Αν δεν γίνει σε ικανοποιητικό βαθμό δέκτης ενσυναίσθησης και συντονισμένης στις ανάγκες του προσοχής, δεν αναπτύσσεται όπως πρέπει ο προμετωπιαίος φλοιός του εγκεφάλου (ο κοινωνικός εγκέφαλος). Η Sue Gerhardt εξηγεί ακόμα τη βλάβη που προκαλούν οι τεχνικές εκπαίδευσης ύπνου, τύπου ελεγχόμενο κλάμα (Crying It Out), ρυθμίζοντας την κορτιζόλη σε πολύ χαμηλά ή πολύ υψηλά επίπεδα, εφ’ όρου ζωής. Αυτό, πρακτικά δημιουργεί πολύ υψηλή ή πολύ χαμηλή έκλυση κορτιζόλης, στην ενήλικη ζωή, σε καταστάσεις διαχείρισης άγχους.   

Οι πιο σύγχρονοι ερευνητές του AP περιγράφουν αρχές περισσότερο επικοινωνιακές και σχεσιακές, δηλαδή δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στη θετική σύνδεση του γονιού με το παιδί. Τα εργαλεία που προτείνονται είναι τα ίδια, οι αρχές όμως περισσότερο φιλοσοφικές, γιατί αναγνωρίζουμε ότι σε κάθε οικογένεια δεν λειτουργούν τα ίδια εργαλεία με τον ίδιο τρόπο.

Οι εσωτερικές ανάγκες που καλύπτει το Attachment Parenting

Τα 4 P, που προτείνουν οι Barbara Nickholson και Lysa Parker είναι οι 4 εσωτερικές ανάγκες κάθε βρέφους. Είναι αυτές που ενδυναμώνουν το δεσμό του γονιού με το παιδί του και δημιουργούν το πλαίσιο εκείνο, μέσα στο οποίο μπορεί να μεγαλώσει ένας ευτυχισμένος, ασφαλής και ψυχικά υγιής άνθρωπος.

Τα 4 P είναι:

1. Protection (προστασία)
2. Proximity (εγγύτητα)
3. Predictability (προβλεψιμότητα) και
4. Play (παιχνίδι)

Δηλαδή:

1. Προστασία, όπως κάθε ενήλικο θηλαστικό θα προστατεύσει το μωρό του από οποιoνδήποτε κίνδυνο, κακοποίηση ή την εγκατάλειψη, παρέχοντας τα απαραίτητα για την επιβίωσή του.
2. Εγγύτητα, η οποία βοηθάει στην άμεση κάλυψη των αναγκών, τη φροντίδα, αλλά και τη δημιουργία ενός τρυφερού συναισθηματικού δεσμού.
3. Προβλεψιμότητα, το στοιχείο που χτίζει την εμπιστοσύνη του βρέφους στη μητέρα ή το βασικό φροντιστή. Περιλαμβάνει τη σταθερότητα της φροντίδας, και του ανθρώπου από την οποία προέρχεται.
4. Και φυσικά, ένας πολύ βασικός τρόπος επικοινωνίας που αναπτύσσει το παιδί και ενισχύει τη σύνδεσης γονέα και βρέφους, το Παιχνίδι.

Η σημασία του ενστίκτου

Ζώντας στο δυτικό πολιτισμό της πληροφορίας και μεγαλώνοντας στην “πυρηνική οικογένεια”(*), χρειάζεται πολλές φορές να ενημερωθούμε και να εκπαιδευτούμε πάνω στο attachment parenting, αν και δεν πρόκειται για τίποτε άλλο από επιστροφή στις ρίζες μας, στη φυσική ανατροφή.

Όπως αναφέρουν οι William και Martha Sears:

“Ίσως ο πιο απλός τρόπος για να εξηγήσετε το attachment parenting είναι να φανταστείτε ότι δύο γονείς βρίσκονται σε ένα απομακρυσμένο μέρος του κόσμου και γεννούν το πρώτο τους μωρό. Δεν θα υπήρχαν τριγύρω βοηθοί- σύμβουλοι, όπως τα βιβλία για μωρά, οι καλοπροαίρετοι φίλοι και οι οικογένειες, οι παιδίατροι ή οι ψυχολόγοι. Θα είχαν μόνο τις δικές τους προσωπικές πηγές για να φροντίσουν αυτό το μωρό. Το attachment parenting είναι αυτό που θα έκαναν ενστικτωδώς. Για παράδειγμα το μωρό θα θήλαζε, θα το παρηγορούσαν όταν έκλαιγε και θα παρέμενε κοντά στους γονείς για προστασία.”

(από τον πρόλογο του βιβλίου ”Δεσμοί Καρδιάς”, των Barbara Nicholson και Lysa Parker, σε μετάφραση Δήμητρας Μεταλλινού και Μαρίας Παπαφιλίππου).

Γι’ αυτό όπως και νά’ χει, όταν οι πληροφορίες σας μπερδεύουν, εμπιστευτείτε το ένστικτό σας και αισθανθείτε αυτοπεποίθηση ότι με το σώμα και την καρδιά σας, έχετε όσα χρειάζεται για να αναθρέψετε με αγάπη το μωρό σας.  

(*)Πρόκειται για τη δομή οικογένειας που αποτελείται από τους δύο συζύγους και τα παιδιά τους. Είναι η πιο σύγχρονη αστική μορφή οικογένειας.